Ο Καθεδρικός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου είναι η Μητρόπολη της Ύδρας και βρίσκεται στο κέντρο του λιμανιού, μέσα στο Μοναστήρι. Ο Ναός αποτελεί σήμερα ένα Μουσείο Τέχνης, δεν παύει όμως να είναι η βασικότερη ενορία της Ύδρας.

Τα εγκαίνια του Ναού ετελέσθησαν πριν από το 17ο αι. στο όνομα του Αγ. Χαραλάμπους και η μετατροπή του έγινε στις αρχές του 17ου αι.

Το Καθολικό είναι τρίκλιτη θολωτή Βασιλική μετά τρούλου και τα κλίτη του χωρίζονται με κιονοστοιχίες. Το μεσαίο είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, το δεξί στον Αγ. Χαράλαμπο και το αριστερό στον Αγ. Νικόλαο.

Εντυπωσιακό είναι το μαρμάρινο Τέμπλο του Ναού που κατασκευάσθηκε επί ηγουμενίας Ιεροθέου του 2ου από τον Αρχιτέκτονα Γαβριήλ. Είναι κατασκευασμένο όλο από ατόφιο λευκό μάρμαρο με πλούσια και έντονη ανάγλυφη διακόσμηση (γλυπτά σταυροί, έξεργα, θωράκια, ιωνικοί κιονίσκοι κ.α.). Στο τέμπλο βρίσκονται και οι αξιόλογες εικόνες του Ναού με πλούσια διακόσμημένα επικαλύμματα που υπήρξαν δώρα εις τον Ναό από πλούσιους Υδραίους και Ναυμάχους.

Εντυπωσιακά είναι επίσης τα δύο μαρμάρινα καμπαναριά του Ναού με πλούσιο γλυπτό διάκοσμο, το ένα εκ των οποίων διαθέτει ρολόι. Το «μικρό» ανεγέρθηκε το 1806 και το δεύτερο και μεγαλύτερο το 1874. Οι ήχοι των μεγάλων κωδώνων που κρούουν από το Μεγάλο Κωδωνοστάσιο δημιουργούν δέος και κατάνυξη.

Η γενικότερη διακόσμηση του Ναού είναι καταπληκτική: Η εφέστιος εικόνα της Φανερωμένης που βρίσκεται στο παλαιό προσκυνητάρι του Τέμπλου, εικόνες του τέμπλου καθώς και οι φορητές όπως η Παναγία η Βρεφοκρατούσα (η Παναγία του Μαλίκη), Αγ. Κων/νου του Υδραίου, Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, Αγ. Σπυρίδωνος μαζί με τους πολυελαίους και τα κανδήλια προσθέτουν αίγλη στη θέα του Ναού.

Υπάρχουν τέσσερις πολυέλαιοι, εκ των οποίων ο κεντρικός έργο του Κουσουρέλη είναι ασημένιος και απεριγράπτου τέχνης. Την ίδια σχεδιαστική τεχνοτροπία ακολουθούν και οι δύο μικρότεροι στο κεντρικό κλίτος. Ομως ο πιο πολύτιμος και θρυλικός είναι ο εξάφωτος πολυέλαιος που βρίσκεται κοντά στην ωραία πύλη και κοσμείται με τις κεφαλές των Λουδοβίκων της Γαλλίας, τον οποίο όπως λέγεται, πήρε ο Παύλος Κουντουριώτης από τον πλοίαρχο Σαρκώση, ο οποίος με τη σειρά του τον είχε πάρει από τις Βερσαλλίες. Πρέπει να τονιστεί ότι όλοι οι πολυέλαιοι του Ναού και τα κανδύλια δεν λειτουργούν με ρεύμα αλλά με κεριά ή λάδι.

Τα πάμπολλα κειμήλια του Ναού που συμπληρώνουν τον πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο εκτίθενται στο Εκκλησιαστικό Μουσείο που λειτουργεί εντός του χώρου της Μονής.

Ο Ναός βρίσκεται μέσα στο Μοναστήρι, το οποίο υπήρξε παλαιότερα το κέντρο της θρησκευτικής ζωής του νησιού και τόπος λήψης σημαντικών αποφάσεων

Στα χρόνια της Επανάστασης προσέφερε πολλά για τον Αγώνα της πατρίδας και στο καθολικό της Μονής πολλές φορές συνάχθηκαν οι θρυλικοί ναυμάχοι για να ευχαριστήσουν την Παναγία, για τις επιτυχίες τους στον Αγώνα. Το 1750 καταστράφηκε από σεισμό, αλλά ανοικοδομήθηκε μερικά χρόνια αργότερα με σχέδια Ενετών και Γενοβέζων αρχιτεκτόνων.

Στους χώρους του Μοναστηρίου στεγάζεται σήμερα το Δημαρχείο της Υδρας και στο χώρο των παλιών κελιών το Εκκλησιαστικό και Βυζαντινό μουσείο της Ύδρας.

Στο προαύλιο μπορείτε να δείτε προτομές του Λάζαρου Κουντουριώτη, του Ανδρέα Μιαούλη, του Βασιλέως Γεωργίου Α΄ και του Αντώνη Λιγνού, φιλοτεχνημένες από τον Δημήτρη Φιλιππότη.

Στο προαύλιο μπορείτε επίσης να δείτε τον τάφο του Λάζαρου Κουντουριώτη καθώς και το μνημείο πεσόντων στους Βαλκανικούς Πολέμους.